ΟΙ ΣΧΟΛΕΣ ΤΗΣ ΞΙΦΑΣΚΙΑΣ

Του Γεωργά Γεώργιου

Κατά την περίοδο του δέκατου έκτου και δέκατου έβδομου αιώνα στην Ευρώπη, υπήρχαν διάφορες σχολές ξιφασκίας. Η κάθε σχολή είχε την δική της χάρη και μέθοδο εκμάθησης, λόγο των περιοχών που είχε αναπτυχθεί. Έτσι από τον πυρήνα τις ξιφασκίας που υπήρχε τον καιρό του μεσαίωνα και της αναγέννησης στα μέσα του δέκατου έβδομου αιώνα γεννήθηκαν οι πέντε βασικές σχολές της ξιφασκίας. Αυτές ήταν: Η παλαιά σχολή, η σχολή της Ισπανίας, η σχολή της Ιταλίας, η σχολή της Γερμανίας και τέλος η Γαλλική σχολή ξιφασκίας. Θα εξετάσουμε τώρα την κάθε σχολή ξεχωριστά.

Το στυλ της Παλαιάς Σχολής

Το στυλ της παλαιάς σχολής ήταν η βάση όλων των σχολών ξιφασκίας. Οι τεχνικές της ήταν ένα απομεινάρι των μεσαιωνικών τεχνικών. Τα όπλα της σχολής αυτής ήταν το μαχαίρι (Dagger), το μακρύ σπαθί ( long sword), το πλατύστομο ξίφος (bastard sword) και το δίχειρο σπαθί (two handed sword). Το μόνο αμυντικό αντικείμενο που είχαν οι ξιφομάχοι ήταν μια μικρή ασπίδα (buckler shield) που την έφερε ο ξιφομάχος στο αριστερό του χέρι. Έτσι συμπεραίνουμε ότι το στυλ της παλαιάς σχολής αναπτύχθηκε από το μεσαιωνικό στυλ μάχης του σπαθιού και της ασπίδας. Οι ξιφομάχοι που ασκούνταν στην σχολή αυτή έδιναν βάρος πιο πολύ στην σωματική διάπλαση και την δύναμη, παρά στην επιδεξιότητα και στην ακρίβεια των κινήσεων, διότι τα όπλα τους ήταν τόσο βαριά που ήταν αδύνατον να αναπτυχθούν τεχνικές ακρίβειας. Κοντολογίς ο ξιφομάχος που ασκούνταν στην σχολή αυτή είχε μια περιορισμένη γκάμα τεχνικών. Ήταν ένας συνδυασμός θλαστικών επιθέσεων με την αιχμή της λεπίδας αλλά και επιθέσεων με το πλατύ μέρος της λάμας, καθώς και επιθέσεις με την αιχμή της λεπίδας.
Το στυλ της παλαιάς σχολής άντεξε (χρονικά) στη Βρετανία. Σε αυτό επιδράσανε δύο παράγοντες. Ο πρώτος ήταν πως οι Βρετανοί ξιφομάχοι (ιδίως οι Σκοτσέζοι) δε δέχονταν τους νεωτερισμούς της εποχής τους και ήταν προσηλωμένοι στις διδαχές της παλαιάς σχολής που θεωρούνταν ‘παραδοσιακή’. Ο δεύτερος παράγοντας ήταν ένας νόμος που ίσχυε στη Αγγλία για το μήκος των λεπίδων που μπορούσε να φέρει ένας ξιφομάχος. Τα μοντέρνα ξίφη της εποχής ήταν μακρύτερα και πιο λεπτά από τα παλαιά με αποτέλεσμα λόγο του νόμου που ίσχυε να πρέπει να τα κόψουν στο συγκεκριμένο μήκος για να μην είχαν κυρώσεις από τις αρχές. Για αυτό οι Βρετανοί ξιφομάχοι άργησαν να εγκλιματισθούν με τους νεωτερισμούς της εποχής τους.

Το Στυλ της Ισπανικής Σχολής

Η Ισπανική σχολή θα λέγαμε πως ήταν η πρώτη που απαγκιστρώθηκε από την Παλαιά σχολή ξιφασκίας. Χρησιμοποίησε μεν τεχνικές της παλαιάς σχολής, όμως επικεντρώθηκε σε δύο είδη όπλων το μακρύ ξίφος και το ραπιέρ (rapier), ταυτόχρονα ανάπτυξε πολύ την κινησιολογία του ξιφομάχου στον χώρο. Μια ιδιαιτερότητα της σχολής ήταν ότι οι ασκούμενοι δεν είχαν κάποιο εργαλείο άμυνας (π.χ. ασπίδα). Αντίθετα το ξίφος χρησημοποιόνταν επιθετικά αλλά και αμυντικά και αλλάζοντας θέσης στον χώρο ο ξιφομάχος απέφευγε τις επιθέσεις του αντίπαλου του. Η σχόλη κατατάσσεται στις πιο περίπλοκες σχόλές που ανάπτυξε ποτέ η Δύση και από άποψη τεχνικής αλλά και σκέψεως. Οι αρχές της βασίζονταν στην γεωμετρία του χώρου. Οι ασκούμενοι μάθαιναν να κινούνται σε έναν νοητό κύκλο από όπου εκεί εκτελούσαν τις επιθέσεις και τις άμυνες τους. Το να μάθει κανείς το στυλ αυτό ήταν εξαιρετικά δύσκολο. Άλλωστε για αιώνες οι ξιφομάχοι της Ισπανικής σχολής ( la Destreza) θεωρούνταν από τους πιο επικίνδυνους στη Ευρώπη.

Το Στυλ της Ιταλικής Σχολής

Η Ιταλική σχολή αναπτύχθηκε λίγα χρόνια μετά την Ισπανική. Οι Ιταλοί δάσκαλοι ξιφασκίας επικεντρώθηκαν πιο πολύ στη φυσική και μηχανική πλευρά της ξιφασκίας. Με αλλά λόγια ήταν πιο ακριβές στις τεχνικές τους. Οι ξιφομάχοι πρόσεχαν πάντα η αιχμή της λεπίδας να βλέπει τον αντίπαλο τους και επικεντρώνονταν στο να κτυπούν το πιο κοντινό σημείο που εισέρχονταν στην γραμμή άμυνας τους, με μικρές και κοφτές κινήσεις. Τα όπλα που χρησιμοποιούσαν οι ξιφομάχοι της σχολής αυτής ήταν το μακρύ σπαθί, το rapier και το σπαθί ασκήσεως, ένα ξίφος με μακριά λεπίδα όπου δεν ήταν ακονισμένη αλλά η αιχμή του ήταν πολύ μυτερή, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιείτε μόνο για νηκτικές επιθέσεις. Για αμυντικό εξοπλισμό ο ασκούμενος είχε μια μικρή ασπίδα (buckler shield). Οι Ιταλοί εισήγαγαν και ένα νέο τρόπο μάχης στο κόσμο της δυτικής ξιφασκίας. Η λεγόμενη τεχνική της Φλωρεντίας όπου είναι το μέρος όπου γεννήθηκε η τεχνική αυτή. Ο ξιφομάχος που εξασκούσε την τεχνική αυτή μπορούσε να μαχηθεί και με το αριστερό του χέρι είτε κρατώντας μαχαίρι ή ακόμα καλύτερα κρατώντας και δεύτερο σπαθί. Η τεχνική αυτή ήταν σαφώς δυσκολότερη, όμως έδινε την δυνατότητα στον ξιφομάχο να μάχεται με ένα όπλο ακόμα κάνοντας τον αντίπαλο να μη προσέχει μόνο μια λεπίδα αλλά τώρα πια δύο. Αυτός ο τρόπος μάχης ήταν μια καινοτομία της εποχής εκείνης κάνοντας τους ξιφομάχους της σχολής αυτής να έχουν ένα πλεονέκτημα που οι άλλοι δεν είχαν.
Οι Ιταλοί δάσκαλοι όμως δεν σταμάτησαν εκεί. Μελετώντας με επιμέλεια τα πάντα, πρόσθεσαν μια κίνηση που τρομοκράτησε τους κύκλους των ξιφομάχων την εποχή εκείνη. Εισήγαν την κίνηση της προβολής (όπως λέγετε στους κύκλους της ξιφασκίας). Με την προβολή κάλυπταν ένα μεγάλο μέρος της απόστασης χωρίς να χρειάζονταν να χρησιμοποιούσουν ιδιαίτερα μεγάλο σε μήκος σπαθί. Η κίνηση αυτή ήταν το μυστικό της Ιταλικής σχολής κάτι που τώρα είναι ευρέως διαδεδομένο.
Από όλες τις σχολές, η Ιταλική σχολή είναι η μοναδική που έχει καταγραμμένη σε βιβλία όλες της τεχνικές. Υπάρχουν ακόμα τα χειρόγραφα διάσημων ξιφομάχων όπως του DiGrassi,του Agrippa, και του Capo Ferro. Η Ιταλική σχολή διαδόθηκε σε όλη την Ευρώπη και επηρέασε όλες τις μεταγενέστερες σχολές. Η Γαλλική σχολή για παράδειγμα μπορούμε να πούμε ότι είναι παιδί της Ιταλικής. Ακόμα και σήμερα μέρος των τεχνικών της Ιταλικής σχολής διδάσκονται στις αίθουσες της μοντέρνας ξιφασκίας στο ξίφος ασκήσεως, στο ξίφος μονομαχίας και στη σπάθη.

Το Στυλ της Γερμανικής Σχολής

Η Γερμανική σχολή ξιφασκίας αναπτύχθηκε την ίδια περίπου περίοδο με τη Ιταλική στην τότε Αγια Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (Γερμανία) και εξαπλώθηκε σε όλη την Ανατολική και Δυτική Ευρώπη. Η σχολή αυτή είχε τις ρίζες της στην Παλαιά σχολή, και ήταν επικεντρωμένη σε θλαστικούς ξιφισμούς στο πάνω μέρος του σώματος του αντιπάλου και σε μια μεγάλη γκάμα απoκρούσεων. Οι πιο πολλές από αυτές οι τεχνικές ήταν βασισμένες για μαχητές που ξιφομαχούσαν πάνω σε άλογο. Τα όπλα της Γερμανικής σχολής ήταν το μακρύ σπαθί και η σπάθη (saber). Μια ιδιαιτερότητα της σχολής σε σχέση με τις άλλες της εποχής του ήταν πως οι ξιφομάχοι δεν χρησιμοποιούσαν μικρή ασπίδα αλλά το αριστερό (αν ήταν δεξιόχειρας ο ξιφομάχος) τους χέρι ήταν ελεύθερο, σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις χρησιμοποιούσαν μαχαίρι σαν δεύτερο όπλο.
Το στυλ αναγνωρίζονταν από τις πολλαπλές κρούσεις και τους ποικίλους θλαστικούς ξιφισμούς του. Με τις κρούσεις επιχειρούσαν να σπάσουν την άμυνα του αντιπάλου βγάζοντας το ξίφος του από την γραμμή επιθέσεως και μετά επιχειρούσαν θλαστικό ξιφισμό σε αυτόν. Άλλο χαρακτηριστικό της σχολής αυτής ήταν πως ο ασκούμενος στη Γερμανική σχολή ξιφασκίας μάθαινε να κρατάει μακριά τον αντίπαλο του (κάτι που το συναντάμε και στη Ισπανική σχολή). Το στυλ αυτό θα λέγαμε ότι επειδή ήταν δοκιμασμένο στο πεδίο της μάχης, ήταν πιο πολύ μιλιταριστικό. Το μάθαιναν και το εξασκούσαν ιππείς και μισθοφόροι, οι οποίοι (οι δεύτεροι) εξάπλωσαν το στυλ σε όλοι την Ευρώπη και ιδιαίτερα την Ανατολική. Πολλές από τις τεχνικές έχουν επιβιώσει και στα χρόνια μας και έχουν περάσει στη μοντέρνα ξιφασκία. Οι τεχνικές αυτές είναι οι τεχνικές κρούσεων.

Το Στυλ της Γαλλικής Σχολής

Το Γαλλικό στυλ ήταν η εξέλιξη όλων των άλλων σχολών ξιφασκίας που προαναφέραμε και θα λέγαμε ότι ήταν το πιο ολοκληρωμένο. Αναπτύχθηκε παίρνοντας τις καλύτερες τεχνικές από τους προκατόχους του και εξελίχθηκε στην πιο κορυφαία σχολή της Ευρώπης. Το στυλ είχε επικεντρωθεί στην παρατήρηση μέχρι και τις πιο μικρής λεπτομέρειας του χώρου αλλά και του αντιπάλου χωρίς όμως ο ασκούμενος να προσηλώνετε σε αυτά, να μη παρασύρετε από τα συναισθήματα του και να βάζει την λογική του σε ενέργεια ακόμα και όταν μάχονταν και μονομαχούσε κάτω από ακραίες καταστάσεις. Έτσι ο ασκούμενος εκμεταλλεύονταν την κάθε κατάσταση προς όφελος του και κατά του αντιπάλου του. Οι δάσκαλοι της σχολής αυτής αρχικά αντέγραψε το Φλωρεντιανό στυλ χρησιμοποιώντας ακριβώς τα ίδια όπλα (μακρύ σπαθί, rapier, ξίφος ασκήσεως) καθώς και την χρήση δεύτερου όπλου. Χρησιμοποιούσαν κυρίως μαχαίρι, αλλά εξέλιξαν τις τεχνικές τους με μπέρτα, ρόπαλο ακόμα και καρέκλα! Επειδή το Γαλλικό στυλ ήταν ‘παιδί’ όλων των άλλων χρησιμοποιούσε τεχνικές θλαστικών ξιφισμών, νύξης αλλά και προβολές που υιοθέτησε από το Ιταλικό στυλ.
Το 1573μ.Χ. ο Henri Sainct Didier έκδωσε το πρώτο εγχειρίδιο ξιφασκίας στη Γαλλία. Σήμερα θεωρείται ως ‘πατέρας’ της Γαλλικής ξιφασκίας μιας και η εργασία του ήταν πολύ μεγαλύτερη από άλλους δάσκαλους. Χάρη στη εργασία του που πάνω σε αυτή βασίστηκαν άλλοι κορυφαίοι Γάλλοι δάσκαλοι τον δέκατο έβδομο αιώνα η Γαλλική σχολή ξιφασκίας ήταν από τις πιο αναπτυγμένες στην Ευρώπη και σύντομα καταξιώθηκε να ναι το κυρίαρχο στυλ. Και αυτό φαίνεται ότι σήμερα το Γαλλικό στυλ έχει δώσει τις βάσεις της μοντέρνας ξιφασκίας. Όλοι οι νέοι ξιφομάχοι ξεκινούν μαθαίνοντας τις αρχές του Γαλλικού στυλ.