Μυστικός Πειραιάς

Του Γεωργά Γεώργιου

Πόσες φορές έχουμε περπατήσει στα δρομάκια και τα σοκάκια της πόλης του Πειραιά και βλέπουμε διάφορα κτίρια, παλαιά κτίρια και νέα και δε ξέρουμε τι μυστικά κρύβουν κάτω από τα θεμέλια τους.
Ξέρετε ο Πειραιάς είναι μια από τις αρχαιότερες πόλης και έχει υποστεί πολλές αλλαγές με το πέρασμα των αιώνων. Το όνομα του σημαίνει ‘πέρασμα’ και το πήρε αυτό όνομα διότι το καρό που πρωτοκατοικήθηκε στην τοποθεσία κοντά στο τωρινό Πασαλιμάνι τα νερά της θάλασσας ενώνονταν με τα νερά του σημερινού λιμανιού και αφήναν την τοποθεσία της τωρινής Καλλίπολης και του Χατζηκυριάκιου ένα μικρό νησάκι που για να πάει κάποιος εκεί χρειάζονταν βάρκες, από εκεί πήρε το όνομα του, Πειραιάς. Φυσικά το όνομα αυτό άλλαξε με την πάροδο του χρόνου. Ονομάστηκε λιμάνι των λεόντων, τα Βυζαντινά χρόνια ονομάστηκε λιμάνι του δράκοντα για να ονομαστή ξανά λιμάνι των λεόντων στην Ενετοκρατία, ενώ είχε και άσχημες περιόδους που ήταν ακατοίκητος για 50 περίπου χρόνια ακολουθώντας την μοίρα της Αθήνας τον καιρό της Τουρκοκρατίας, που οι κάτοικοι έφυγαν για να σωθούν από την οργή των Οθωμανών διότι οι Βενετοί ενώ αρχικά έπεισαν τους κατοίκους να επαναστατήσουν, ακολούθησαν κάποιες ήτες και παράτησαν τον κόσμο στο έλεος της Πύλης. Με αλλά λόγια ο τόπος αυτός έχει πολλά να μας πει.
Όμως γιατί μυστικός Πειραιάς; Γιατί υπάρχουν κάποιες τοποθεσίες που λίγα άτομα τις ξέρουν και ακόμα πιο λίγα αν ξέρουν ότι υπάρχουν δεν ξέρουν τι ήταν εκεί.

Στάση Πίπερια

Η είσοδος της σπηλίας της Αρετούσας

Αν περπατήσουμε (και λέω περπατήσουμε γιατί αν κάποιος απλά οδηγεί ένα αυτοκίνητο ‘χάνει ‘ πολλά σε μια περιήγηση) στο δρόμο που μας ανεβάζει στον Προφήτη Ηλία λίγα μέτρα πάνω από την στάση ‘Πιπεριά’ θα δει στο περίβολο του τσιμεντομένου τοίχου του πάρκου μια διπλή σιδερένια πόρτα που ως πρώτη όψη θα πει ότι είναι κάποιος σταθμός της ΕΥΔΑΠ ή τέλος πάντων σε κάποιας δημόσιας υπηρεσίας. Τουναντίον αυτή η πύλη οδηγεί σε μια από τις αρχαιότερες τοποθεσίες του Πειραιά. Είναι μια από τις πύλες που οδηγούν σε περάσματα κάτω από το λόφο του προφήτη Ηλία.
Ξέρετε στην τοποθεσία αυτή υπήρχε ένα πανάρχαιο υδραγωγείο. Οι Αθηναίοι είχαν φέρει μάστορες στην τέχνη αυτή και έφτιαξαν το περίφημο υδραγωγείο του Πειραιά. Από εκεί δημιούργησαν τούνελ που έφταναν μέχρι την σπηλιά του Παρασκευά που βρίσκετε στη πλαζ ‘βοτσαλάκια΄, τόσο μεγάλο δίκτυο είχαν καταφέρει και είχαν φτιάξει οι πρόγονοι μας.

Το υδραγογείο βρήσκετε σε αυτή την οδό

Φραγμένοι είσοδοι

Εκτός από τις αρχαιολογικές αυτές μαρτυρίες φυσικά μαζί πάνε και φολκλορικές που δεν έχω καμιά απόδειξη αλλά τις παραθέτω για να δούμε και την ‘άλλη’ άποψη. Λοιπόν κάτω από το λόφο του προφήτη Ηλία κάπου μέσα στο λαβύρινθο των στοών που ενώνει τη σπηλιά της Αρετούσας (έτσι λέγετε η είσοδο που σας ανάφερα) με την σπηλιά του Παρασκευά υπάρχει λένε ένας αρχαίος ναός. Ένας αρχαίος ναός του χθόνιου Απόλλωνας. Τι είναι αυτός πάλι θα μου πείτε.
Λοιπόν οι αρχαίοι πίστευα ότι το φως του Απόλλωνα φώτιζε και τις σκοτεινές περιοχές που βρίσκονταν κάτω από την γη μας παραπέμπει έμμεσος στο εσωτερικό ήλιο της κοίλης γης. Άλλος θρύλος πάλι λέει ότι οι στοές αυτές φτάνουν μέχρι την Αθήνα και άλλες οδηγούν στην Πειραϊκή. Φυσικά όλα αυτά είναι στην σφαίρα του θρύλου και κανείς μέχρι τώρα δεν έχει αποδείξει. Υπάρχουν μεν στοές στην Πειραϊκή αλλά πάνε λίγα μέτρα και μετά κλείνουν. Ίσος κάποτε να υπήρχαν αλλά με σεισμούς κ.τ.λ. να έφραξαν πάντως τώρα όλες είναι ερμητικά κλειστές. Ας ξαναέρθουμε πάλι στην πραγματικότητα και πάλι στην τοποθεσία του προφήτη Ηλία. Λοιπόν όπως ξέρετε ο Ι. Μεταξάς αυτός ο δικτάτορας που είπε το ‘ΟΧΙ’ σε άλλους δικτάτορες είχε βάλει σκοπό να κάνει την Ελλάδα ένα ολόκληρο φρούριο.
Είχε φτιάξει οχυρά και καταφύγια παντού. Ένα από τα καταφύγια που έφτιαξε ήταν το καταφύγιο του προφήτη Ηλία. Λοιπόν πάνω σε αυτό το λόφο οι μηχανικοί του έφτιαξαν στοές και έκαναν ολάκερα δώματα που χωρούσαν πολύ κόσμο μέσα. Σπίτια ολάκερα θα έλεγε κανείς. Έχω πάει και τα έχω δει 2 πύλες ήταν ανοιχτές και εκεί μαζεύονταν ο κόσμος για να προστατευτεί από τους βομβαρδισμούς . Λοιπόν αν δε το ξέρατε τα καταφύγια ήταν κάτω από το τωρινό πάρκο στα αριστερά της κεντρικής πύλης του ναού. Τώρα όμως είναι σφραγισμένα και ξεχασμένα στη λήθη. Δε λέω να τα σφραγίσουν διότι μπορούσαν κάλλιστα να γίνουν ατυχήματα ή να μαζεύονται άνθρωποι με πονηρές βλέψης αλλά ας μη ξεχαστούν ας ξέρουν οι νέοι άνθρωποι ότι εκεί βρήκαν προστασία από τους βομβαρδισμούς. Εκεί κοντά πάλι δίπλα από την πύλη της σπηλιάς που σας είπα πιο πριν υπάρχει ένα παρατημένο κτίριο. Είναι το παλαιό υδραγωγείο της περιοχής. Έρημο και ξεχασμένο ερείπιο ανάμεσα σε άλλα ερείπια που υπάρχουν στη πόλη. Αν κοιτάξει κάποιο προσεκτικά από την πλευρά των τσιμεντένιων σκαλοπατιών που οδηγεί στο πάρκο θα δει ακριβός πίσω από το τοίχο του υδραγωγείου να ξεκινά μια μεγάλη σπηλιά. Αυτή η σπηλιά ήταν μέρος του αρχαίου δικτύου του υδραγωγείου πηγαίνει αρκετά μέτρα και μετά στενεύει και είναι φραγμένη από τόνου χώματα που έχουν πέσει με τα χρόνια. Όπως βλέπετε μόνο ο προφήτη Ηλίας έχει πολλά μυστικά.

Η είσοδος για την σπηλια του Παρασκευά

Το εσωτερικό

Αν κατεβούμε τώρα κάτω προς τα ‘Βοτσαλάκια’ θαυμάζοντας την πανέμορφη θέα θα φτάσουμε στην λεγόμενη σπηλιά του Παρασκευα. Παρασκευάς! γιατί ονομάστηκε έτσι; και η απάντηση ήρθε σύντομα. Πριν το πόλεμο η σπηλιά αυτή ήταν η ταβέρνα του Παρασκευά! Ναι ο άνθρωπος αυτός είχε κάνει κάτι πρωτότυπο έκανε τη σπηλιά ταβέρνα. Αν κοιτάξει κάποιος παρατηρητικά θα δει της εγκαταστάσεις που ακόμα υπάρχουν εκεί. Φυσικά πριν γίνει ταβέρνα στην αρχαιότητα ήταν μέρος του υδραγωγείου και στους Ρωμαϊκούς χρόνους ήταν ναός αφιερωμένος σε μια θεότητα που δε μπορώ να θυμηθώ τώρα. Τώρα είναι αφημένο εννοείτε στην μοίρα του και ξεχασμένο.

Αν πάρουμε τον δρόμο που οδηγεί στην καστέλα και περάσουμε την όμορφη εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης και περπατήσουμε προς το πασαλιμάνι θα δούμε ένα παλιό κτίριο που μοιάζει με μικρό κάστρο. Από μικρό παιδί με είχε γοητεύσει αυτό το κτίριο και που να ήξερα ότι είναι πάρα πολύ παλαιό! Ίσος από τα πρώτα κτίσματα του ελεύθερου Πειραιά. Λοιπόν να μη πολύλογο ένα στενό πιο πέρα υπάρχουν κάποιες πολυκατοικίες που όλες έχουν ένα κοινό στοιχείο.

Δίπλα σε αυτό το οικημα βρησκοντε τα αρχαία

Η είσοδος για τα ναυπηγεία

Κατω απο αυτές τις πολυκατοικίες βρήσκοτε τα ναυπηγεία των Αθηναίων

Το ισόγειο τους είναι γεμάτο με τζαμαρίες και δεν έχουν μαγαζιά. Ε και τι έγινε θα πει κάποιος. Και όμως εκεί σε αυτό το σημείο βρίσκονταν όλη η δύναμη της Αθηναϊκής αυτοκρατορίας. Σε αυτό το σημείο οι αρχαίοι Αθηναίοι ναυπηγούσαν τα πλοία τους. Εκεί σε αυτό το ξεχασμένο σημείο της πόλης εκαντοτάδες ναυπηγοί εργάζονταν για την ασφάλεια της πόλης και της δημοκρατίας των Αθηνών.

Η Καστέλα

Κατω απο την γέφυρα βλέπουμε τα αρχαία τοίχοι

Αν περπατήσουμε τώρα το πασαλιμάνι θα φτάσουμε στο εκκλησάκι της Αγίας Όλγας και σιγά σιγά θα μπούμε στην περιοχή που λέγετε παπανικόλης εκει βρίσκετε το ναυτικό μουσείο σε αυτή την τοποθεσία ξεκινά το αρχαίο τοίχος του Πειραιά που περιέβαλες την πόλη τώρα θα δούμε μια γέφυρα να περνά πάνω από τα αρχαία μετά τα αρχαία εξαφανίζονται κάτω από τον δρόμο και εμφανίζονται πάλι στη Πειραϊκή γκρεμισμένα ενώ που και που ξεπροβάλουν κάποια Γερμανικά οχυρά των ναζί από τον καιρό της κατοχής. Κάπου εκεί βρίσκετε ένας τάφος. Ένας τάφος ενός ανθρώπου που έδωσε τα πάντα για την Αθήνα και τον Πειραιά κάπου εκεί βρίσκετε ο τάφος του Θεμιστοκλή o oποίος βρήσκεται μέσα στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων.

Περιραική καπου εκει βρήσκετ ο τάφος του Θεμιστοκλή

Όπως βλέπετε ο Πειραιάς έχει πολλά μέρη και τοποθεσίες που κρύβονται στα πιο απίθανα σημεία και υπάρχουν κι αλλά που περιμένουν με ανυπομονησία να τα βρει κάποιος ερευνητής.